Μια ενδιαφέρουσα ιστορία, πολύπλοκη και με κάποια αντιφατικά γεγονότα και χωρίς μεγάλη επιστημονική επιβεβαίωση.

Υπάρχουν αναφορές ότι ήταν οι Ισπανοί που το έφεραν στην Ευρώπη και άρχισαν να το φυτεύουν ως καλλωπιστικό λουλούδι. Αργότερα εκτιμήθηκε από τον Ισπανό γιατρό Nicolas Monardes, το 1571, ο οποίος ανακάλυψε περίπου 20 διαφορετικές παθήσεις που ο καπνός μπορούσε να θεραπεύσει, ασθένειες όπως ημικρανίες, ουρική αρθρίτιδα, οιδήματα, πυρετός ή πονόδοντος.

Ήταν τότε γνωστή ως erva-santa, erva-de-santa-cruz ή erva-do-diabo, μεταξύ άλλων.

Ιστορικά στοιχεία

Το τελευταίο μου απόκτημα, τα υπέροχα Plantas medicinales. El Dioscórides renewed, από τον Pio Font Quer, έχει επτά σελίδες για τον καπνό, μερικές αρκετά ενδιαφέρουσες και ακόμη και διασκεδαστικές περιγραφές για τη χρήση καπνού από επισκόπους, ιερείς και ιερείς μέσα σε εκκλησίες ενώ τελούσαν τη λειτουργία - το Βατικανό εξέδωσε νόμο που απαγόρευε τη χρήση του επειδή θα έχαναν τους πιστούς που άρχισαν να παραπονιούνται ότι πήγαιναν σπίτι τους μυρίζοντας καπνό.

Μιλάμε για τον Ιννοκέντιο Χ και ΧΙ, το 1642, οι οποίοι απείλησαν με αφορισμό όλους όσοι κάπνιζαν μέσα ή έξω από την εκκλησία. Πριν από εκείνη την ημερομηνία, το 1559, ο τότε Γάλλος πρέσβης στην Πορτογαλία, Ζαν Νικό, παρατήρησε ότι τα δουλεμπορικά πλοία που πήγαιναν στην Αμερική δεν επέστρεφαν άδεια, αλλά με φυτά στο πλοίο, και ένα από αυτά ήταν το φυτό του καπνού που θα χρησιμοποιούσε με επιτυχία σεκατάπλασμα για τη θεραπεία δερματικών ελκών.

Οφέλη και βλάβες του καπνού και της νικοτίνης

Ενθουσιασμένος από τις θεραπευτικές δυνατότητες του φυτού, έστειλε μερικούς σπόρους στη Γαλλία για τη βασίλισσα Αικατερίνη των Μεδίκων, η οποία υπέφερε από τρομερές ημικρανίες, και στη συνέχεια τους φύτεψε στους κήπους του παλατιού, ξεκινώντας τη μόδα μεταξύ της γαλλικής ελίτ της εποχής να καπνίζει τον καπνό, το λεγόμενο snuff, όπως έκαναν και οι Ινδιάνοι της Βόρειας και Νότιας Αμερικής.

Υπάρχουν αναφορές που χρονολογούνται πριν από περίπου 8.000 χρόνια για τη χρήση καπνού στην προϊστορική Αμερική. Πιστεύεται ότι η ποικιλία που κάπνιζαν οι Ινδιάνοι της Νότιας Αμερικής αναπτυσσόταν στη λεκάνη του Αμαζονίου και ήταν ένα ντόπιο είδος γνωστό ως Tobaco-asteca ή ντόπιος καπνός ( Nicotiana rustica ), που χρησιμοποιούνταν ήδη από την προκολομβιανή εποχή- η χρήση αυτή γινόταν από σαμάνους σε θρησκευτικές τελετές για την πρόκληση μεταβαλλόμενων καταστάσεων συνείδησης.

Η ένωση που είναι υπεύθυνη για αυτό το αποτέλεσμα είναι η νικοτίνη, η οποία επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και, σε υψηλές δόσεις, μπορεί να αποβεί μοιραία. Μοιραίος είναι και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται σήμερα, αναμεμειγμένη με εκατοντάδες χημικά πρόσθετα, μεταξύ των οποίων (για να αναφέρουμε μόνο μερικά) πίσσα, αρσενικό, ακετόνη, μόλυβδος, τα οποία είναι άκρως επιβλαβή για την υγεία όσων καπνίζουν και όσων ζουν μαζί τους.

Ο καπνός κάποτε, τόσο στην ήπειρο προέλευσής του όσο και στην Ευρώπη, θεωρούνταν φαρμακευτικό φυτό και πραγματική μανία στην Ευρώπη, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν πανάκεια για όλα τα δεινά. Οι Ινδιάνοι τον κάπνιζαν, τον μασούσαν, τον σνιφάριζαν και τον χρησιμοποιούσαν σε αφεψήματα καισε κομπρέσες για εξωτερική χρήση.

Χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους πολιτισμούς για να διευκολύνει την εργασία και να εξαλείψει το αίσθημα της πείνας και της κούρασης, γεγονός που εξέπληξε και ενδιέφερε πολύ τους κονκισταδόρες. Οι Μάγια το χρησιμοποιούν για τη θεραπεία του άσθματος, των σπασμών και των δερματικών παθήσεων.

Ετήσιο ή διετές φυτό της οικογένειας Solanaceae (όπου περιλαμβάνονται η ντομάτα και η πατάτα), που μπορεί να φτάσει σε ύψος τα τρία μέτρα, με όρθιο βλαστό, μεγάλα ωοειδή φύλλα και ροζ, λευκά ή κίτρινα άνθη, η ποικιλία Nicotiana tabacum φυτεύεται πλέον σε όλο τον κόσμο για το κάπνισμα καπνού, αλλά και για την παραγωγή εντομοκτόνων.

Τα κίτρινα ανθισμένα είδη Nicotiana rustica περιέχει περίπου 18% νικοτίνη, το πιο γνωστό και πιο μελετημένο πτητικό αλκαλοειδές. Η εθιστική συμπεριφορά της νικοτίνης σχετίζεται με το αίσθημα χαλάρωσης και ευεξίας.

Η βιομηχανία γεμίζει τα ταμεία πολλών κρατών, και τα χρήματα αυτά στη συνέχεια δαπανώνται σε εθνικές υπηρεσίες υγείας, για τη θεραπεία των ασθενειών που προκαλούν. Μπορώ επομένως να πω ότι οι ασθένειες είναι μια επιχείρηση που βγάζει εκατομμύρια.

Η βιομηχανία αυτή, όπως και πολλές άλλες, λέγεται ότι ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου η πρώτη φυτεία καλλιεργήθηκε το 1612 στην πολιτεία της Βιρτζίνια χάρη στην εργασία των σκλάβων- μέσα σε επτά χρόνια, ο καπνός έγινε ένα από τα πιο κερδοφόρα εξαγώγιμα προϊόντα.

Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές χρησιμοποιούσαν το ναρκωτικό τους με διαφορετικούς τρόπους: οι Ισπανοί το χρησιμοποιούσαν σε μορφή πούρου, η γαλλική αριστοκρατία σε ταμπάκο, οι Βρετανοί το κάπνιζαν σε πίπες. Πολύ αργότερα, το 1880, κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας η μηχανή στριφώγματος τσιγάρων και σε λίγα χρόνια έγιναν πραγματικές μηχανές στριφτών δολαρίων στους λογαριασμούς εκατομμυριούχων όπως ο James Buchanan Duke.

Παραγωγή καπνού στην Πορτογαλία

Στο πλαίσιο του πορτογαλικού πανοράματος, αξίζει να επισημανθεί η παραγωγή καπνού στο São Miguel, το εργοστάσιο Estrela του οποίου παράγει και εξάγει χειροποίητα στριφτά πούρα. Το εργοστάσιο αυτό, που εξακολουθεί να λειτουργεί, γιορτάζει φέτος την 138η επέτειό του.

Υπάρχει ακόμη η Fábrica de Tabaco Micaelense και περίπου 46 παραγωγοί στο νησί.

Σας άρεσε αυτό το άρθρο;

Διαβάστε λοιπόν το περιοδικό μας, εγγραφείτε στο κανάλι Jardins Youtube και ακολουθήστε μας στο Facebook, το Instagram και το Pinterest.