Πήγα στο Παρίσι για να αποτίσω φόρο τιμής στην ιδιοφυΐα του κήπου "à la française" και σε ένα μεγάλο ταλέντο της αρχιτεκτονικής τοπίου: τον André Le Nôtre. Πέρασα μια εβδομάδα περπατώντας και φωτογραφίζοντας 3 από τις σημαντικότερες δημιουργίες του: το Vaux-le-Vicomte, το Chantilly και το ανεπανάληπτο πάρκο των Βερσαλλιών.

Ο Le Nôtre γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή στα Tuileries, όπου ο πατέρας και ο παππούς του εργάζονταν ήδη ως κηπουροί του βασιλιά. Αυτή η ιδιαίτερη θέση στην αυλή επέτρεψε στον νεαρό André να σπουδάσει ζωγραφική με τον δάσκαλο Simon Vouet σε ένα εργαστήριο στο Λούβρο. Έτσι, η στέρεη εκπαίδευση που έλαβε επί έξι χρόνια στην κουλτούρα που ήταν το Λούβρο του έδωσε μια ασυνήθιστη παιδεία στο επάγγελμα που επέλεξε.

Σε ηλικία 24 ετών ανέλαβε τον κήπο των Tuileries από τον πατέρα και τον παππού του. Ωστόσο, περισσότερο από τη συντήρηση του κήπου και τις βοτανικές του πτυχές, η φιλοδοξία του ήταν να φανταστεί και να δημιουργήσει νέες συνθέσεις σε μεγάλους χώρους.

Όμως ένας κηπουρός χρειάζεται έναν σπουδαίο πελάτη για να κάνει σπουδαία δουλειά, και ο Le Nôtre εμφανίστηκε στο πρόσωπο του Nicolas Fouquet, του υπουργού Οικονομικών του Λουδοβίκου XIV. Γνωρίζοντας τη διάσημη θέση του, ο Fouquet αγόρασε το 1641 το κτήμα Vaux-le-Vicomte και ανέθεσε την κατασκευή ενός υπέροχου σπιτιού. Κάλεσε τον αρχιτέκτονα Louis Le Vau, τον ζωγράφο Charles Le Brun και τον κηπουρό André Le Nôtre για να εργαστούν σε έναμαζί για να δημιουργήσουν κάτι που θα έμενε στην ιστορία.

Chateau Στις 17 Αυγούστου 1661, προσκάλεσε όλη την αυλή και τον ίδιο τον βασιλιά.

Η επιδεικτικότητα του χώρου και του πάρτι έτρωγε εντελώς τον Λουδοβίκο ΙΔ' με φθόνο. Ο βασιλιάς συνειδητοποίησε ότι οι Βερσαλλίες ήταν μόνο ένα μέτριο παλάτι σε σύγκριση με το Vaux. Η κακία του τον έκανε να συλλάβει τον Fouquet, με το πρόσχημα ότι είχε καταχραστεί τα χρήματα του στέμματος για να πληρώσει την υπερβολή.

Για τον Fouquet, η επιτυχία του Vaux ήταν η καταστροφή του- ο Fouquet κατέληξε να πεθάνει στη φυλακή χωρίς ποτέ να απολαύσει την περιουσία του. Για τον Le Nôtre, το Vaux ήταν μια μεγάλη ευκαιρία να κάνει τα όνειρά του από το χαρτί πραγματικότητα. Όχι μόνο δημιούργησε τον πρώτο μεγάλο κήπο "à la française", αλλά έλαβε επίσης μια παραγγελία από τον βασιλιά να μεταμορφώσει τους κήπους των Βερσαλλιών.

Vaux-Le-Vicomte

Παραδόθηκα στους γεωμετρικούς και συμμετρικούς κήπους του Vaux. Η επίδραση των κήπων του παλατιού του Fouquet δεν έγκειται καν στο μέγεθός τους, όπως στις Βερσαλλίες. Το μυστικό τους έγκειται στην τέλεια ισορροπία όλων των συστατικών τους. Αν οι Βερσαλλίες μας κατακλύζουν, το Vaux μας μαγεύει.

Ο Le Nôtre σχεδίασε για πρώτη φορά για μεγάλο χρονικό διάστημα parterres en broderie Πλαισιωμένος από δέντρα, ο κήπος εκτείνεται σε όλο το μήκος του σπιτιού και καταλήγει στο γλυπτό του Ηρακλή, σημείο εστίασης του μεγάλου κεντρικού άξονα και ολόκληρης της σύνθεσης.

Οι γνώσεις του Le Nôtre στη ζωγραφική και το σχέδιο του επέτρεψαν να χρησιμοποιήσει την "καθυστερημένη προοπτική". Λαμβάνοντας υπόψη την οπτική γωνία του παρατηρητή ήταν σε θέση να υπολογίσει το μέγεθος και το σχήμα των παρτέρια Ένας σοφός χειρισμός των επιπέδων, π.χ. με την τοποθέτηση μεγάλων επιφανειών νερού σε χαμηλότερο υψόμετρο από το παρτέρια μας δίνει μια ψευδαίσθηση της σύνθεσης του κήπου που είναι διαφορετική για όσους τον παρατηρούν από το σπίτι και για όσους τον περπατούν.

Περπάτησα μέσα στον κήπο και ανέβηκα στο λόφο όπου βρίσκεται το άγαλμα του Ηρακλή, που τοποθετήθηκε εκεί μετά τη σύλληψη του Φουκέ. Το γλυπτό αυτό έχει γίνει ένα τραγικό σύμβολο της maître des lieux που παρείχε τα πάντα και δεν απολάμβανε τίποτα.

Άψογα συντηρημένοι, όλοι οι κήποι του Le Nôtre που επισκέφθηκα είναι σήμερα ανακατασκευασμένοι πολύ κοντά στην αρχική τους δημιουργία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το έργο του έχει καταγραφεί έντονα, κυρίως στις διάσημες γκραβούρες του Israël Silvestre.

Δεν είναι μόνο η ιδιοφυΐα του κηπουρού που μας συναρπάζει, αλλά και ο χαρακτήρας του Le Nôtre είναι από μόνος του ένα ενδιαφέρον θέμα. Λέγεται ότι φίλησε τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ' και στα δύο μάγουλα όταν τον συνάντησε (μια πρακτική αδιανόητη με τον βασιλιά, στον οποίο οι υπήκοοί του δεν μπορούσαν καν να σηκώσουν το βλέμμα τους). Ωστόσο, χάρη στον ευγενικό και εγκάρδιο τρόπο του, δεν προκάλεσε ποτέ τον φθόνο και την εκδίκηση που ήταν τόσο συχνές στην αυλή των Βερσαλλιών.

Ο Le Nôtre πέθανε σε ηλικία 87 ετών, θαυμάστηκε από όλους, εκτιμήθηκε από πολλούς και θρηνήθηκε από τον ισχυρότερο μονάρχη του κόσμου. Ίσως γι' αυτό η βιογραφία του φέρει τον τίτλο "Πορτρέτο ενός ευτυχισμένου ανθρώπου".

Φωτογραφίες: Vera Nobre da Costa