Μέλισσα στην Anguloa, φωτογραφία με την ευγενική χορηγία του Andreas Kay

Η εκτεταμένη ποικιλία των ορχιδέων που υπάρχουν σχεδόν σε όλο τον κόσμο, πάνω από 25 χιλιάδες είδη, οφείλεται κυρίως σε έναν παράγοντα: την επιβίωσή τους.

Τα παράξενα σχήματα, μεγέθη, χρώματα και αποχρώσεις και όλα τα πρόσθετα αξεσουάρ, οι τρίχες, οι μυρμηγκιές, οι λάμψεις, τα κινούμενα μέρη και τα πιο διαφορετικά αρώματα, δεν είναι τίποτε άλλο από στρατηγήματα που ανέπτυξαν τα φυτά με την πάροδο του χρόνου για να αποπλανήσουν τους επικονιαστές τους και να τους προσελκύσουν στα άνθη τους. Έτσι, το αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτών των υπέροχων φυτών ήταν μια τεράστια καιΌταν επικονιάζονται, ο στόχος τους επιτυγχάνεται. Τότε οι ορχιδέες αναπτύσσουν τις κάψουλες των σπόρων (τους καρπούς) και εξασφαλίζουν έτσι ότι νέα μικρά φυτά μπορούν να βλαστήσουν και να εγγυηθούν το μέλλον του είδους τους.

Στρατηγικές για την προσέλκυση επικονιαστών

Σε αντίθεση με άλλα φυτά, οι ορχιδέες δεν επικονιάζονται από τον άνεμο ή το νερό και, όπως τα περισσότερα είδη, στερούνται νέκταρος. Οι ορχιδέες έπρεπε να αναπτύξουν άλλους πόρους για να προσελκύσουν (και συχνά να εξαπατήσουν) τους επικονιαστές τους. Και το καταφέρνουν αυτό με διάφορους τρόπους:

Χρώμα και άρωμα

O Cymbidium serratum έχει αναπτύξει ένα χρώμα και μια οσμή που είναι πολύ ελκυστική για τα ποντίκια του αγρού, τα οποία λατρεύουν να τρώνε τα χείλη των λουλουδιών. Cymbidium Όμως, ενώ καταβροχθίζουν αυτή τη λιχουδιά, το λουλούδι εναποθέτει τις επικονιάσεις στο τρίχωμα των ποντικιών, τα οποία, καθώς προχωρούν σε ένα άλλο λουλούδι για να φάνε το χείλος του, περνούν τις επικονιάσεις σε αυτό το άλλο λουλούδι και αν τις "τοποθετήσουν" στο σωστό σημείο, στο κάτω μέρος της στήλης, το λουλούδι επικονιάζεται με επιτυχία.

Ophrys

Απομίμηση εντόμων

Στην Ευρώπη, αλλά και στην Πορτογαλία, οι μικρές χερσαίες ορχιδέες του γένους Ophrys Το σχήμα του λουλουδιού μοιάζει με θηλυκή μέλισσα από ψηλά και αναδίδει μια οσμή που είναι πολύ ελκυστική για τα αρσενικά.

Δείτε επίσης: Manjerico, το δημοφιλές φυτό των αγίων

Σε αυτές τις μεταμφιέσεις είναι δύσκολο να αντισταθούν τα αρσενικά που προσπαθούν να ζευγαρώσουν με τα "λουλούδια-μέλισσες". Ενώ συμβαίνει η ψευδοσεξουαλική πράξη, τα λουλούδια εναποθέτουν τις επικονιάσεις στο έντομο, το οποίο καταλήγει να εγκαταλείψει το συγκεκριμένο λουλούδι και να έλκεται τρομερά από ένα άλλο λουλούδι ορχιδέας, προσπαθεί να ζευγαρώσει με αυτό και, εξαπατώμενο και πάλι, καταλήγει να επικονιάσει το λουλούδι.

Αλλά μερικές φορές τα λουλούδια μιμούνται αρσενικές μέλισσες που μοιάζουν απειλητικές, όπως σε ένα είδος Oncidium Εκεί, τα αρσενικά των πραγματικών μελισσών δίνουν μεγάλες μάχες με αυτά τα λουλούδια. Και ενώ μάχονται, γίνονται, εν αγνοία τους, φορείς των επικονιασμάτων που κολλάνε στο σώμα τους μέχρι να εναποτεθούν, και πάλι ακούσια, σε ένα άλλο λουλούδι.

Κολιμπρί

Τα έντομα δεν φαίνεται να παρατηρούν τα επικονιαστικά που προσκολλώνται στο σώμα τους, αλλά όταν οι επικονιαστές είναι πουλιά, για παράδειγμα κολιμπρί, χρησιμοποιούν το ράμφος τους για να ρουφήξουν το νέκταρ από το λουλούδι. Όταν βάζουν το ράμφος τους μέσα στο λουλούδι, αυτό απελευθερώνει τα επικονιαστικά, τα οποία είναι συνήθως κίτρινα, αλλά σε αυτές τις ειδικές περιπτώσεις των λουλουδιών που επικονιάζονται από πουλιά, καθώς τα πουλιά είδαν εύκολα τα επικονιαστικά και τα απομάκρυναντου ράμφους με το ένα πόδι, οι ορχιδέες τροποποίησαν το χρώμα των επικονιασμάτων σε σκούρο καφέ ή ακόμη και μαύρο για να εναρμονίζονται με το χρώμα του ράμφους των πτηνών και έτσι να περνούν απαρατήρητες.

Υπάρχουν πολλά περίεργα και έξυπνα παραδείγματα για το πώς οι ορχιδέες έχουν εξελιχθεί για να προσελκύουν επικονιαστές. Ορισμένες από αυτές τις μεταμφιέσεις βασίζονται στην αλλαγή χρώματος ή στην ανάπτυξη ενός αρώματος που προσελκύει τρομερά τον επικονιαστή της. Κάθε ορχιδέα έχει συνήθως μόνο ένα είδος επικονιαστή, είτε πρόκειται για έντομο, πουλί ή άλλο είδος ζώου.

Bulbophyllum

Άρωμα

Ορχιδέες του γένους Bulbophyllum Έχουν κακή φήμη μεταξύ των καλλιεργητών, μυρίζουν άσχημα. Έχουν όμως καφέ έως κόκκινα σχήματα και χρώματα, όλα για να προσελκύσουν τους επικονιαστές τους - τις μύγες - το χρώμα θυμίζει σάπια σάρκα και η μυρωδιά βοηθάει να το συγκαλύψουν. Δεν είναι ευχάριστο για όσους τα καλλιεργούν, αλλά επειδή είναι διαφορετικά και παράξενα λουλούδια, οι συλλέκτες τα αναζητούν και τα καλλιεργούν.

Οι ορχιδέες μπορούν επίσης να γίνουν προμηθευτές αρωμάτων για τα έντομα. Αυτό συμβαίνει με τις μέλισσες. Euglossa Ορισμένες ορχιδέες έχουν αναπτύξει αρωματικά έλαια που εκτιμώνται ιδιαίτερα από τα θηλυκά του γένους αυτού των μελισσών, τα οποία, απαιτητικά, ζευγαρώνουν μόνο με τα πιο αρωματικά αρσενικά. Έτσι, μόλις ανοίξουν τα λουλούδια, οι αρσενικές μέλισσες πηγαίνουν να αρωματιστούν στα λουλούδια των ορχιδέων για να πέσουν στην εύνοια των αγαπημένων τους. Ξύνουν τις πατίτες τους πάνω στα λουλούδια και απλώνουν το αρωματικό έλαιο που έχουν συλλέξει σε όλο τους το σώμα.Καθώς αρωματίζονται, τα λουλούδια απελευθερώνουν επικονίαση που κολλάει στις μέλισσες, οι οποίες, στη μανία τους να αρωματιστούν όσο το δυνατόν περισσότερο από λουλούδι σε λουλούδι, καταλήγουν να επικονιάζουν αυτές τις ορχιδέες.

Μέλισσα στη Σεράπια με pollinia στο κεφάλι της, φωτογραφία με την ευγενική χορηγία του Américo Pereira

Παγίδες

Σε αυτή και σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει κάτι σαν ανταλλαγή "χάρες" μεταξύ των λουλουδιών και των επικονιαστών- υπάρχουν όμως και λουλούδια που εξαπατούν εντελώς τους επικονιαστές τους. Για παράδειγμα, οι περήφανες ορχιδέες, το αρχικό σχήμα του χείλους τους δεν είναι παρά μια παγίδα για τους επικονιαστές.

Τα έντομα προσελκύονται στο εσωτερικό του χείλους από το άρωμα ή από τις σκούρες κηλίδες που καλύπτουν το εσωτερικό του. Μόλις εισέλθουν στο χείλος σε σχήμα παπουτσιού, είναι πολύ δύσκολο να βγουν. Τα τοιχώματα στο εσωτερικό του χείλους είναι πολύ ολισθηρά και έχουν τα πτερύγιά τους στραμμένα προς τα μέσα. Η μόνη διέξοδος είναι μέσω ενός "μονοπατιού" που ως εκ θαύματος δεν είναι ολισθηρό, το οποίο μερικές φορές έχει ακόμη και τρίχες πουΤα έντομα φαίνεται ότι υπάρχουν για να βοηθήσουν τα έντομα και η έξοδος βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη στήλη, όπου υπάρχουν δύο ζεύγη επικονιασμάτων, ένα σε κάθε πλευρά της εξόδου. Τα έντομα κατευθύνονται εκεί και φεύγοντας από τη στενή οπή, "παρουσιάζονται" με τα επικονίδια από το λουλούδι. Προσελκύονται από ένα άλλο λουλούδι του ίδιου τύπου, πέφτουν πίσω στο χείλος και "βρίσκουν" την έξοδο όπου θα αποθέσουν τα επικονίδια που μεταφέρουν. Και ητο λουλούδι επικονιάζεται.

Αυτά και άλλα παραδείγματα επικονίασης ορχιδέας είναι φανταστικά. Κάθε είδος είναι μια ιστορία μεταμφίεσης, εξαπάτησης ή τεχνάσματος. Όλα για τον πιο έγκυρο λόγο: την επιβίωση του είδους.

, Andreas Kay και Américo Pereira

Δείτε επίσης: Τι είναι όμορφο τον Μάρτιο