Het idee om een middeleeuwse tuin te maken op Quinta das Lágrimas is ontstaan in de buurt van Florence, in Certaldo Alto.

Ik werd opgeroepen om ideeën uit te wisselen en te filosoferen op een conferentie over de restauratie van de tuin van het huis waar Bocaccio (1313-1375) woonde.

De grote literaire werken van de late Middeleeuwen beschreven tuinen.

"In Dante's Goddelijke Komedie omvatten de laatste handelingen en ontmoetingen voor de zuivering van de wereld van de verdoemden naar de wereld van de gelukkigen de ontmoeting met de geliefde dame, Beatrice, en de overgang van het vagevuur naar het Paradijs, gebeurt via het Bijbelse archetype van de tuin van Eden, wat het belang onthult dat de tuin inneemt in Dante Aligheri's wereldbeeld."

René d'Anjou, Jean Tavernier, Nederland, Schilderij op perkament 1458

De oorsprong

De namen van Orpheus en Eurydice, Tristan en Isolde, Romeo en Julia, in de fiectie van tuinen, deden me denken aan Peter en Agnes in een tuin bij een fontein.

In tegenstelling tot de andere liefdesverhalen uit de Middeleeuwen zijn in ons verhaal niet alleen de personages echt, maar ken je ook de plaatsen waar ze zijn geweest.

Het was Camões, in de 16e eeuw, die de fontein de naam Lágrimas (tranen) gaf, alsof de hele natuur voor altijd tranen zou plengen over de dood van Inês.

En zoals alles wat uit Camões komt, hield het idee stand. De naam Lágrimas da Fonte werd veranderd in Quinta das Lágrimas en 650 jaar later zijn de tuinen er om de geschiedenis voort te zetten.

"Zie wat een frisse bron de flores van water voorziet.

Wat een tranen zijn het water en de naam liefdes."

Tranenfontein geschilderd door Cristino da Silva in 1858

Met deze twee strofen uit de Lusíadas werd een tuin gemaakt op Quinta das Lágrimas. De bron van de fontein der liefde leeft nog steeds, we lieten de woorden van Camões herleven en besproeiden flores met hetzelfde water uit dezelfde fontein der liefde.

Het leek erop dat alles klaar was om een middeleeuwse tuin te verwelkomen: de grond, het water, de zuidmuren die een onregelmatige en milde ruimte beschermden.

De schaduw van de bomen en zelfs de achthoekige stenen van een oud meer, met een overloop in het midden, als die van een 14e-eeuwse illuminatie.

Het werk

In dit project werd niets willekeurig gedaan. Om een tuin met zo'n historische lading te herstellen, ging er meer dan 18 maanden onderzoek aan het werk vooraf.

Het is algemeen bekend dat de ontwerpen en oplossingen voor een historische tuin verborgen liggen in de tuin zelf en tevoorschijn komen als je studeert en zoekt.

We volgden deze methode gemarkeerd door twee momenten van groot enthousiasme. Toen we naar een schilderij van de fontein van Quinta das Lágrimas keken, getekend in 1858 door Cristino da Silva, zagen de fontein en het meer op het schilderij er hetzelfde uit maar, in tegenstelling tot de werkelijkheid, waren ze heel goed verlicht door lichtflarden door de bomen van het bos.

Zou het mogelijk zijn om het licht weer aan te doen?

Op dit moment konden we boven de fontein een ononderbroken donkere vlek zien die de zon niet doorliet.

Naast de fontein, op het schilderij, verscheen een boog en een doorlopende gebogen bank, die het romantische tafereel omlijsten waarin een koppel elkaar ontmoet en lijkt te fluisteren, gehuld in een half mysterie.

Stenen fontein herbouwd in de Middeleeuwse Tuin, en gevoed door de Cano dos Amores

Opruimen van vegetatie

Niemand herinnerde zich een boog naast de fontein. Men dacht dat het de fantasie van de schilder was, maar mijn intuïtie riep op tot een opruiming van de uitbundige vegetatie die, door de overvloed aan water, decennialang alles overheerste.

Het was klaar, en de boog, de bank en de gebogen muur verschenen, en het hout liet het zonlicht weer door!

De helling onderaan waar de bron van Quinta das Lágrimas ontspringt is erg steil en werd in het midden van de 17e eeuw versterkt met losse stenen muren die geleidelijk afbrokkelden.

Het kappen van het bos heeft deze half verwoeste muren blootgelegd en de restauratie op de grond is begonnen met dringende actie om de muren te repareren.

Na een drainage werd de restauratie rigoureus uitgevoerd, met alleen zand en kalk als mortel.

Fonte das Lágrimas en Tanque na het schoonmaken van het bos en het herstellen van de muren

De fontein en het kanaal van de Heilige Koningin in Quinta das Lágrimas

Het andere hoogtepunt was de ontdekking van een document, gedateerd 1326, van de Heilige Koningin.

Koningin Sainte Isabel vroeg de Broeders van Santa Cruz de Coimbra om een kanaal aan te leggen dat het water van de bronnen naar haar klooster Santa Clara zou leiden, dat 500 meter verderop lag.

"Item verzoekt voornoemde mevrouw Raynha aterra hu nascem estas duas fontes e por que possa levar esta água livremente ao dito seu moneiro de St.a Clarae hua vadem of land around the said fontes e de ancho per o cano per o qual ha de hir a dita agua ao dito moneiro de St.a Clarae um covado de terra de cada parte e juntado com o ditto cano com todos seus direitos, per que se possa se servir e adubar e".de mais cumprir hir vir e estar [...] desta seja contente a dita senhora Raynha...".

Cano dos amores gebouwd in 1326 in opdracht van koningin Saint

De fontein van liefde

De Heilige Koningin wilde, naast het water, het gebied rond de fontein en de pijp: to hir, om te komen en te zijn. De plek om te zijn werd, nog voor Inês en Pedro, Fonte dos Amores (Fontein der Liefden) genoemd.

Deze informatie was van onschatbare waarde voor de plek waar we een sfeer uit de Middeleeuwen probeerden na te bootsen. Meer dan 650 jaar lang waren de Fontein van de Liefde en de pijp daar in authenticiteit.

Het water stroomde naar het klooster zoals in de tijd van de Heilige Koningin. Een unieke situatie om een kwetsbaar erfgoed te behouden; aan elke kant van het kanaal was er een pad om "te komen en te gaan" en een muur met een bed om te bemesten, precies zoals koningin Sint Elizabeth had gevraagd.

Het meest subtiele en charmante was natuurlijk de term "estar", zo'n Portugees woord zonder vertaling in het Frans of Engels.

Wat bedoelde de koningin met estar? Een woonkamer, het welzijn, het bij het raam zijn. estar lijkt te duiden op vrije momenten waarop men stopt, kletst, contempleert.

In de essentie van dit woord estar zat het idee van vrije tijd op een koele plek om te ontspannen in de buitenlucht; naast een fontein ontstond het heerlijk nutteloze idee van een tuin om in te vertoeven!

Middeleeuwse pergola voor de ingang van de tuin, gebouwd naar het beeld van Décamerón

Dringende reparaties aan tuinen die niet kunnen worden uitgesteld

In de 19e eeuw met de aanplant van een Ficus macrophylla Er waren wat reparaties nodig in de buurt van Fonte dos Amores.

De groei van deze boom was zo immens dat zijn wortels in de oude pijp drongen en de wanden ervan scheurden.

De boom bij het kanaal werd vervolgens met wortel en al gesnoeid om de vernietiging van het oudste deel van de tuin te beperken: het kanaal dat koningin S. Isabel liet aanleggen.

Gelijktijdig met het onderzoek en de identificatie van deze onmiddellijke acties, voerden de studenten Kunstgeschiedenis van Tuinen II van de ISA het onderzoek uit van de gebouwde onderdelen, van de vegetatie, van het hydraulische systeem, het verzamelen van foto's en het verzamelen van historische gegevens.

Het document van 1326

Na mijn ontdekking van het document uit 1326 werd het duidelijk dat alles moest draaien om het Canal dos Amores en de muren die de "cubit of land" vastlegden en die volledig bedekt waren met klimop en agapanthus.

Het verhaal van Simona en Pasquino. Boccacio, Décamerón, 1432

Langs het kanaal werd een gazon aangelegd en daarop werden stenen bloemperken gelegd, bekleed met riet volgens de afbeeldingen in de illuminaties.

De stenen van de oude fontein zijn vervangen en het water uit het kanaal voedt de fontein permanent.

Het lastigste deel van het project was om een tent, die lange tijd werd gebruikt voor feesten en bruiloften, te integreren in de ruimte. De optie was om deze te bekleden met rozentralies en er een houten pergola op aan te sluiten, die een imitatie is van een tent die in de 14e eeuw werd geschilderd voor Bocaccio's boek.

Normaal gesproken werden middeleeuwse tuinen altijd omgeven door muren. De Quinta das Lágrimas had een ommuurd deel en het oostelijke en westelijke deel waren afgezet met rozentralies.

Zo omsluiten de hekwerken uiteindelijk de tuin volledig en fungeren ze ook als achtergrond voor de grasbanken die op illustraties uit die periode te zien zijn.

Groente- en floorbedden bedekt met riet en steen

Voor het bestuderen van middeleeuwse planten liet ik me inspireren door andere tuinen en maakte ik kennis met biologische landbouw. Zo werd het beplantingsplan een mix van moestuin- en tuinplanten.

De planten worden bewaterd met het water dat een ondergrondse regenput vult en alle parafernalia van pompen en leidingen zijn verzameld voor een verborgen irrigatienetwerk dat wordt gevoed door de fontein van de liefde en zijn kanaal.

Behoud van erfgoed

Hier komt de relevante theoretische discussie die voortkomt uit de internationale handvesten die door ongeveer 100 landen gezamenlijk zijn ondertekend voor het behoud van erfgoed.

In het Handvest van Florence staat een restauratie het gebruik van nieuwe elementen in continuïteit met de oude niet toe.

Een renovatie kan de staat herstellen of verbeteren zonder nieuwe zichtbare elementen, terwijl een rehabilitatie de mogelijkheid biedt om technologieën te introduceren zoals automatische irrigatie, ondergrondse drainage, verborgen verlichting, enz.

In een gebied zonder enige herinnering of spoor van een tuin kan men een omgeving interpreteren en herscheppen, maar dat kan geen restauratie worden genoemd.

Wat er dus werd gedaan op Quinta das Lágrimas was de bestaande overblijfselen onveranderd laten, de muren van het bos herstellen en naast de cano dos amores de sfeer van een middeleeuwse tuin interpreteren.

"De keuze voor de term interpretatie is een creatieve keuze. (...) Net als musici zouden landschapsarchitecten de rol van interpreteerders van historische bronnen op zich kunnen nemen."

Christine de Pisan: De stad van de vrouwen. De hertog van de liefde trouw boek

Tuinen zijn een code om elk moment van de mensheid te lezen

We weten dat tuinen, in hun kunst om ruimtes te creëren, de ervaringen van elke cultuur uitdrukken. Ze vormen een leescode van elk moment van de mensheid.

Er zijn echte overeenkomsten tussen de onzekerheid aan het begin van deze 21e eeuw en die in de Middeleeuwen.

Van terrorisme tot brute klimaatverandering, illegale migratie en onzekere werkgelegenheid, de onveiligheid van het dagelijks leven leidt, net als in de Middeleeuwen, tot de zoektocht naar vreedzame en beschermde toevluchtsoorden.

De huidige privétuinen zijn een weerspiegeling van dezelfde zoektocht naar rust als in de middeleeuwen.

De mix die ze maken van het nuttige en het aangename met groenten en groenten die in dezelfde bedden worden geplant, met landbouw die weer biologisch wordt en nieuwe hedendaagse interesses.

"De middeleeuwse tuin van vandaag is gericht op nieuwe waarden: het aangename nuttige, ecologie, gezondheid, de herontdekking van de zintuigen, economische duurzaamheid gebaseerd op toerisme, gastronomie, de verkoop van planten. Historisch onderzoek zal later projecten voeden die gebaseerd zijn op deze nieuwe waarden."

Foto's: Tuinen

Vond je dit een leuk artikel?

Dus lees ons magazine, abonneer je op het Youtube-kanaal van Jardins en volg ons op Facebook, Instagram en Pinterest.