Symboliczne wykorzystanie kwiatów jest bardzo stare, towarzyszy człowiekowi od czasu, gdy zaczął wchodzić w interakcje z naturą.

Język kwiatów (floriografia) to forma komunikacji kryptologicznej, która wykorzystuje kwiaty, zestaw kwiatów lub nawet inne części roślin (gałęzie, liście, żywice) do przekazania określonej wiadomości, której znaczenie odnosi się do symbolicznego kodu współdzielonego przez nadawcę i odbiorcę.

Symboliczne wykorzystanie kwiatów jest bardzo stare, prawdopodobnie towarzyszy człowiekowi odkąd zaczął wchodzić w interakcje kulturowe z naturą.

Symbol jest kluczowym pojęciem w wielu naukach, takich jak antropologia, filozofia i psychoanaliza, i odpowiada obiektowi lub żywej istocie, która reprezentuje pojęcie lub abstrakcyjną jakość, często obdarzoną wyższym wymiarem.

Znajomość znaczenia symboli pozwala nam poznać wartości społeczeństw, które przez setki lat rozwijały kody symboliczne.

Symboliczne wykorzystanie roślin i ich kwiatów jest bardzo stare i musiało rozpocząć się we wczesnych dniach ludzkiej kultury.

Wykorzystanie kwiatów w prehistorii i starożytnym Egipcie

W niektórych prehistorycznych grobach znaleziono ślady kwiatów, które prawdopodobnie miały pomóc zmarłemu w nowym etapie cyklu życia lub jako ostatni gest uczucia.

Cywilizacja egipska hojnie korzystała z kwiatów - jednym z najpopularniejszych motywów jest aromatyczny niebieski lotos ( Nymphaea caerulea ), który był używany jako znak szacunku i poważania.

W Biblii Pieśń nad Pieśniami jest być może księgą, w której znajdujemy najwięcej roślin (drzew, krzewów) i kwiatów (lilii, żonkili, róż) o symbolicznym zastosowaniu, na przykład: "Jak lilia wśród ostów, jest moja ukochana wśród młodych kobiet" [2.2] lub "Jej policzki to grządki balsamu, gdzie rosną pachnące rośliny; jej usta to lilie, ociekające mirrą, która się rozszerza" [5.13].

Kwiaty w sztuce i literaturze

Europejska sztuka i literatura zawsze były rozrzutne w używaniu symboli, alegorii i metafor, w których kwiaty niosą przesłania, które jednoczą ludzi i są, ogólnie rzecz biorąc, wiadomościami, które przekazują pozytywne sygnały.

W XIX wieku język kwiatów mógł osiągnąć bardziej wyrafinowane i owocne formy, być może ze względu na większą dostępność kwiatów w następstwie nowych form produkcji i handlu roślinami.

Era wiktoriańska

Wielka Brytania zajmuje szczególne miejsce w XIX-wiecznej historii Europy ze względu na względną stabilność społeczną i polityczną w porównaniu do wstrząsów, które miały miejsce na kontynencie.

Długie panowanie królowej Wiktorii (urodziła się w 1819 r., wstąpiła na tron w 1837 r. i zmarła w 1901 r.), nowe wartości moralne i rodzinne, które ona i jej mąż książę Albert (1819-1861) chcieli przekazać, królowa Nefertiti ofiarowująca niebieską lilię wodną wiktoriańskiemu wieńcowi z kwiatów pomarańczy, ekspansja imperialna i dostępność nowych roślin, geneza energicznych klas społecznych zDochody i rosnąca zdolność do interwencji, a także wyraźna pasja do natury przyczyniły się do tego, że w XIX wieku botanika przeżyła prawdziwy "złoty wiek", w którym kwiaty były wszechobecnymi elementami.

Wiktoriański język kwiatów pasuje również do epoki, w której rzemieślnicy i małe zakłady przemysłowe zaczęły tworzyć produkty oparte na kwiatach i ekstraktach kwiatowych, wykorzystując nowe procesy chemiczne możliwe dzięki postępowi naukowemu i technicznemu.

Przypomnijmy sobie sztukę perfumiarstwa XIX wieku, która wprowadziła nowe zapachy sprzedawane do dziś.

Tradycyjnie ich perfumy były monofloralne, tj. miały oczywisty zapach jednego kwiatu, takiego jak róża, fiołki, jaśmin, lilak, gardenia lub inny; geneza perfum o bardziej złożonych piramidach węchowych była zarezerwowana dla XX wieku.

Pojawienie się słowników kwiatowych

Wiktoriański język kwiatowy umożliwiał wysyłanie zakodowanych wiadomości, których nie można było napisać ani wypowiedzieć.

Kierując się wskazówkami zawartymi w poradnikach i słownikach florystycznych, nadawca skomponował odpowiedni bukiet, aby jego uczucia zostały subtelnie zrozumiane.

Jednym z najpopularniejszych przewodników był Język kwiatów (1884) napisany i zilustrowany przez Kate Greenaway (1846-1901), dzieło, które jest nadal drukowane.

Te interesujące przewodniki pozwalają nam poznać XVIII-wieczną symbolikę kwiatów, które wciąż można znaleźć w naszych parkach, ogrodach i kwiaciarniach.

Język kwiatów ewoluował przez wieki i może mieć różne znaczenia w zależności od środowiska kulturowego, w którym się rozwinął.

Znaczenie kwiatów

Symbolika kwiatów jest zawsze związana z konkretnymi kontekstami kulturowymi i społecznymi i może się odpowiednio różnić.

Weźmy na przykład Japonię, gdzie chryzantemy mają zupełnie inną symbolikę niż w Portugalii: najbardziej prestiżowym japońskim orderem jest Order Chryzantemy, herbem cesarza jest stylizowana chryzantema, a japoński monarcha zasiada na Chryzantemowym Tronie.

Rośliny te zaczynają kwitnąć, gdy czas trwania nocy zaczyna być dłuższy, czyli na początku jesieni, co nie jest powszechne w przypadku roślin europejskich, gdzie kwitnienie jest częstsze wiosną i latem, kiedy jest więcej światła, a także więcej zwierząt zapylających.

W przeszłości okres kwitnienia chryzantem decydował o wyborze tych kwiatów w Europie do umieszczania na cmentarzach na początku listopada, powodując, że były one związane ze śmiercią i smutkiem, który zawsze jest z nią związany.

Symbolika kwiatów w literaturze portugalskiej

W XIX-wiecznej literaturze portugalskiej znajdujemy wiele przykładów symbolicznego wykorzystania kwiatów, ale niewiele z nich osiągnęło taką złożoność i obfitość florystyczną jak poemat Recreações Botânicas (1813, opublikowany w 1844 r.). Dzięki temu dziełu, stworzonemu przez Leonor de Almeida Portugal de Lorena e Lencastre, markizę de Alorna (1750-1839), autorka chciała uczyć botaniki portugalskie damy, zgodnie zsystem klasyfikacji botanicznej zaproponowany przez Carla Lineu (1707-1778) w Species Plantarum (1753).

Wraz z tym ostatnim dziełem, opublikowanym 1 maja 1753 r., rozpoczęła się współczesna botanika.

W 1868 roku w Lizbonie opublikowano trzecie wydanie Diccionario da Linguagem das Flores (Słownik języka kwiatów): ozdobiony kolorowymi grafikami, zawiera nie tylko informacje na temat tradycyjnej symboliki roślin, ale także informacje na temat historii kulturowego wykorzystania roślin w Portugalii i Europie.

Dziś nadal używamy języka kwiatów, ponieważ stare symbole są odnawiane, a inne tworzone.

Kilka symbolicznych przykładów

W Wielkiej Brytanii mak ( Papaver rhoeas ) jest rośliną Dnia Pamięci ( Dzień maku Roślina ta została wybrana, ponieważ maki dobrze rozwijają się w glebach, które zostały znacznie zmienione przez działania człowieka, tak jak w przypadku okopów podczas I wojny światowej; po zakończeniu tego konfliktu okopy zostały wypełnione makami i dlatego zostały wybrane jako symbol krwi przelanej przez młodych żołnierzy.

We Francji wybierano szlachtę ( Centaurea cyanus Przypominamy sobie również Rewolucję Róż (Gruzja, 2003), Rewolucję Cedrową (Liban, 2005), Rewolucję Jaśminową (Tunezja, 2011) i Arabską Wiosnę. Wśród nas mamy przykład Rewolucji Goździków, która zapoczątkowała III Rzeczpospolitą.

Prace wspomniane w tym artykule są dostępne online, w katalogu cyfrowym Biblioteki Narodowej Portugalii, na stronach books.google.pt i biodiversitylibrary.org.

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, przeczytaj nasz Magazyn, subskrybuj kanał Jardins na Youtube i śledź nas na Facebooku, Instagramie i Pintereście.