Xabxabka waa nooc ka mid ah geedo yaryar oo sannadle ah. Waxay leedahay xidid toosan kaas oo taprootku uu gaari karo 1 m qoto dheer, inkastoo inta badan xididada ay ku yaalaan 30-40 cm dusha sare ee ciidda.

Sidoo kale eeg: La kulan Schefflera actinophylla

Qeybta hawada ee dhirta waa polymorphic. Jirridu waxay leeyihiin joogteynta geedaha waxayna yeelan karaan sujuud ama koritaan koritaan, sababtoo ah joogitaanka jilicsanaanta. Jeexitaanka xabxabka ayaa si toos ah ugu dheggan qanjidhada asliga ah oo aan laanayn. Xabxabka, afkoda waxay ku dhow yihiin wareeg ahaan qayb ahaan, si ka duwan qajaarka iyo qaraha afkoda kuwaas oo ah xagal. Caleemihiisu waa wada dhan yihiin, hoosaadyo, oo leh 3 ilaa 7 lobes, baaluq.

Waxa iska leh cirifka Cucumis , mid ka mid ah kuwa ugu weyn qoyska dhexdiisa, oo ay ku jiraan 34 nooc, oo ay ka mid yihiin. sidoo kale qajaar (C. sativus ) .

Asal ahaan iyo taariikhda dhaqanka

Xabxabka waxay ka soo jeedaan Bartamaha Afrika, oo leh xarumo sare oo kala duwanaansho ah oo ku yaal gobollada kale. Turkey, Saudi Arabia, Iran, Afganistan, koonfurta Russia, Hindiya, Shiinaha iyo xataa Iberian Peninsula waa xarumaha muhiimka ah ee kala duwanaanshaha noocyada.

Laga soo bilaabo bartamaha asalka, qaraha waxaa loo qaybiyey Bariga Dhexe oo dhan iyo Aasiyada Dhexe. Rikoorka ugu da'da weyn ee xabxabka guriga waxa uu ka yimi Masar waxana uu tariikhdu ahaa 2000 ilaa 2700 BC. Qiyaastii 2000 BC waxaa lagu beeray Mesobotamiya, iyo qiyaastii 1000 BCee Iran iyo India. Xabxabka ugu horreeya ee la dhaqdo oo la beero waxay ahaayeen noocyada khudradda aashitada iyo kuwa aan carafta lahayn, oo la mid ah nooca Conomon

>

Xabbiga waxa Yurub keenay Roomaanku. , kuwaas oo, si kastaba ha ahaatee, aan si gaar ah u qadarin midhahan. Waxay ka maqnaan lahayd cuntada dhexe ee Yurub oo dhan, marka laga reebo Jasiiradda Iberian, halkaas oo ay soo bandhigtay oo ay ilaaliyeen Carabta. Qarnigii 15-aad, nooc ka mid ah xabxabka ayaa laga keenay Armenia ilaa gobolka papal ee Cantaluppe, oo u dhow Rome, wuxuu ku faafay Yurub oo dhan. Dhaqankan ayaa markii ugu horreysay lagu soo bandhigay Ameerika Columbus (qarnigii 15-aad), iyadoo Isbaanishka ay ku soo bandhigeen California dabayaaqadii qarnigii 17aad.

Sidoo kale eeg: Quruxda dhifka ah ee Soulangeana Magnolia

Marka la eego 1950-meeyadii alaab qaali ah oo Yurub ah, wax soo saarka iyo isticmaalka Xabxabka ayaa horumariyay. si aad ah tan iyo 1960-kii, taas oo ka dhalatay farsamooyinka dhaqanka oo la hagaajiyay iyo muuqaalka cusub ee cultivars

Isticmaalka iyo hantida

Wadamada reer galbeedka, xabxabku waa midho lagu qiimeeyay macaankeeda iyo udgoonka oo la isticmaalo. inta badan cusub. Halabuurka miraha waxay ku xiran tahay wax badan oo ku saabsan cultivar su'aasha. Waa miro qani ku ah sonkorta, fiitamiinada, biyaha iyo milixda macdanta iyo dufanka iyo borotiinku ku yar yahay.

Gobollada kale waxa laga soo xulaa geed-beeraha kuwaas oo midhaha aan qaan-gaarin laga cuno, iyagoo cayriin, saladh (Maghrib, Turkey). , Hindiya) ama la kariyey ee brine amaAshitada qasacadaysan (Orient).

Tirakoobka Wax-soo-saarka

Waxsoosaarka Xabxabka Adduunka waxa uu ku yaalaa inta u dhaxaysa loolka 50ºN iyo 30ºS. Wadamada Aasiya waxay masuul ka yihiin ilaa 70% wadarta wax soo saarka. Yurub waxay soo saartaa 12% wadarta adduunka, iyadoo Spain, Italy, Romania, France iyo Greece ay yihiin kuwa ugu badan ee wax soo saara. Midowga Yurub, wax-soo-saarku wuxuu si gaar ah ugu yaallaa waddammada badda Mediterranean-ka, iyadoo waddammada waqooyi ay yihiin kuwa wax soo-dejiya, gaar ahaan Ingiriiska, Belgium, Jarmalka iyo Nederlaan. Wadamada Maghreb - Morocco, Tunisia iyo Algeria - waa wax soo saar muhiim ah

Boortigal, dalagga wuxuu ku fadhiyaa dhul ka badan 3700 hektar. Dhaqanka dibadda wuxuu inta badan ku yaalaa Ribatejo iyo Alentejo. Beerashada cagaaran waxay ku urursan tahay Algarve iyo Galbeedka. Portugal aad bay ugu liidataa alaabtan, tiro badan oo muhiim ah, gaar ahaan Isbaanishka.